Veelgestelde vragen spiegelinformatie

Een EC-, een uitstrijk zonder endocervicale cellen, uitslag betekent dat er in het uitstrijkje geen endocervicale cellen zijn aangetroffen. Dit duidt erop dat de transformatiezone van de cervix niet of niet voldoende is uitgestreken. Aangezien baarmoederhalskanker zowel uit plaveiselcellen als uit endocervicale cellen kan ontstaan, is het belangrijk dat beide celtypen aanwezig zijn voor een betrouwbare cytologische beoordeling.

Sinds de invoering van het primair screenen op HPV zien we een toename in uitstrijkjes zonder endocervicale cellen. Dit laat zien dat er niet is uitgestreken in de transformatiezone, de locatie waar vaak als eerst baarmoederhalskanker ontstaat. Daarom is het belangrijk dat we deze trend keren en zorgen dat er bij elk uitstrijkje in de transformatiezone wordt uitgestreken. De spiegelinformatie biedt uw praktijk inzicht in de kwaliteit van de uitstrijkjes die zijn gemaakt voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.  

Uit onze cijfers blijkt dat het gemiddelde in de laatste jaren is gestegen naar 50%. Dit betekent dat gemiddeld 50% van de uitstrijkjes die worden gemaakt voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker geen endocervicale cellen bevatten. 

Het is belangrijk om de transformatiezone uit te strijken. Als de transformatiezone wordt uitgestreken zouden zowel endocervicale cellen als plaveiselcellen aanwezig moeten zijn in het uitstrijkje. Voor een volledige beoordeling op afwijkende cellen zijn zowel plaveisel- als endocervicale cellen nodig, omdat beide celtypen betrokken kunnen zijn bij het ontstaan van cervixcarcinoom.  

Vanaf oktober 2025 ontvangen huisartspraktijken jaarlijks spiegelinformatie over de kwaliteit van de ingezonden uitstrijkjes voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Hierin wordt het percentage onbeoordeelbare uitstrijkjes en uitstrijkjes zonder endocervicale cellen van de praktijk weergegeven. Daarbij wordt ter vergelijking ook het landelijke gemiddelde en de streefwaarde aangegeven.  
Daarnaast worden de scholingen voor doktersassistenten vernieuwd, met specifieke aandacht voor het belang van het uitstrijken van de transformatiezone en praktische training in het maken van uitstrijkjes. 

De kwaliteit van het uitstrijkje kunt u controleren aan de hand van de ontvangen KOPAC-score in de uitslag. Hierin kunt u bij de C beoordeling van de KOPAC-score zien of er endocervicale cellen zijn gevonden in de uitstrijk. Als er geen endocervicale cellen zijn gevonden ziet u hier een C2 uitslag staan. Er wordt in dat geval ook een opmerking geplaatst in de conclusie dat er geen endocervicale cellen zijn gevonden.  

Het blijft belangrijk om te benadrukken dat vrouwen bij klachten terug moeten komen naar de huisarts.  Er is geen verdere communicatie nodig. 

 We signaleren een toename van uitstrijkjes zonder endocervicale cellen. Baarmoederhalskanker kan zowel uit plaveiselcellen als uit endocervicale cellen ontstaan. Daarom is het essentieel dat beide celtypen aanwezig zijn voor een betrouwbare cytologische beoordeling. Het RIVM heeft extra onderzoek laten doen naar uitstrijkjes zonder endocervicale cellen. Uit het onderzoek is gebleken dat EC- uitstrijkjes leiden tot minder verwijzingen en ook tot een lagere kans op het vinden van histologische afwijkingen na verwijzing. Echter, over twee screeningsrondes is er geen bewijs gevonden voor onder-detectie ten gevolge van EC-. Lees de samenvatting van het onderzoeksrapport hier.

Het is niet nodig om uw patiënt in te lichten bij een EC- uitstrijkje. Uit onderzoek is gebleken dat EC- uitstrijkjes leiden tot minder verwijzingen en ook tot een lagere kans op het vinden van histologische afwijkingen na verwijzing. Echter, over twee screeningsrondes is er geen bewijs gevonden voor onder-detectie ten gevolge van EC-. Lees de samenvatting van het onderzoeksrapport hier

Er is geen noodzaak om het controle uitstrijkje te herhalen. Wel is het belangrijk dat het aantal uitstrijkjes zonder endocervicale cellen afneemt. Alleen een uitstrijkje waarbij de transformatiezone is uitgestreken en zowel plaveiselcellen en endocervicale cellen aanwezig zijn voldoet aan de juiste kwaliteit. 

Er is geen noodzaak om het uitstrijkje te herhalen. Wel is het belangrijk dat het aantal uitstrijkjes zonder endocervicale cellen afneemt.  

Nee, dat kan niet. Vanwege de AVG (privacywetgeving) mogen wij geen gegevens van individuele cliënten terugkoppelen.

De brief die u heeft ontvangen is bedoeld als signaal over de algemene kwaliteit van uitstrijkjes en om bewustwording te creëren over het correct lokaliseren van de portio en het uitstrijken in de transformatiezone. Ons doel is dat uitstrijkjes vanaf nu met extra aandacht worden gemaakt en dat bij toekomstige uitslagen goed wordt gekeken naar de EC+ of EC- status, zodat hiervan direct geleerd kan worden. Als u of uw praktijk behoefte heeft aan een (na)scholing dan kunt u op onze scholingswebsite de best passende scholing selecteren (Bevolkingsonderzoek | Professionals | Scholing Cervixscreening).  

Wilt u de kwaliteit van eerdere uitstrijkjes in uw praktijk controleren? Dan kunt u dit doen via de KOPAC-score in de uitslag. Bij de C-beoordeling ziet u of er endocervicale cellen zijn gevonden. Als deze ontbreken, staat er een C2-uitslag en wordt dit ook vermeld in de conclusie.