Het onderzoek
Het maken van borstfoto’s: mammografieën
Als u meedoet aan het bevolkingsonderzoek worden er röntgenfoto’s, ook wel mammografieën, van uw borsten gemaakt. We maken 2 foto’s van elke borst. Soms zijn er meer foto’s nodig. We drukken uw borst enkele seconden samen tussen 2 platen. De plaat die op uw borst drukt, gaat na het maken van de foto automatisch omhoog. Twee radiologen beoordelen afzonderlijk van elkaar de borstfoto's. Binnen 10 werkdagen ontvangt u per brief de uitslag. Meer informatie over het borstonderzoek vindt u bij de veelgestelde vragen en aanvullende informatie aan de onderkant van deze pagina.
De juiste houding
Het is belangrijk dat de hele borst goed in beeld komt. Het plaatsen van de borst is precisiewerk. Onze laborant brengt u in de goede houding. Daarvoor is het nodig dat de laborant dicht tegen u aan staat en u aanraakt.
Eerste keer borstfoto's laten maken
Als u voor de eerste keer deelneemt aan het bevolkingsonderzoek borstkanker, kan dat soms spannend zijn. Het kan dan helpen als u weet wat u te wachten staat. We vinden het belangrijk dat u weet wat u kunt verwachten en dat het onderzoek voor u zo prettig mogelijk verloopt. In het filmpje hieronder ziet u hoe het borstonderzoek gaat. In tegenstelling tot wat in de video gezegd wordt, kan de termijn tussen 2 rondes van het bevolkingsonderzoek langer zijn dan 2 jaar.
Zijn er andere methoden om borstkanker op te sporen?
De afgelopen jaren zijn er meerdere onderzoeken en studies gedaan om te onderzoeken of er betere manieren zijn voor het borstonderzoek. Ook wordt gezocht naar methoden die minder gevoelig zijn of als minder pijnlijk worden ervaren bij de vroege opsporing van borstkanker. Tot nu toe is uit geen van deze onderzoeken gebleken dat het net zo effectief of beter is dan de huidige methode die we gebruiken, het maken van röntgenfoto’s (de mammografie). Kijk op de website van het RIVM voor meer informatie over deze onderzoeksmethoden. Bevolkingsonderzoek Nederland kiest niet zelf welke methode gebruikt wordt bij het bevolkingsonderzoek borstkanker. De Gezondheidsraad is de instantie die de minister van VWS hierover adviseert.
Veelgestelde vragen
Kan thermografie niet worden gebruikt in het bevolkingsonderzoek borstkanker?
Nee, thermografie kan niet worden gebruikt als screeningsmethode in het bevolkingsonderzoek borstkanker. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat deze methode daarvoor geschikt is. Een thermografie laat temperatuurverschillen in de huid zien met behulp van infraroodopnamen. Infrarood kan niet diep door de huid heen dringen. Tumoren zitten dieper in het weefsel. Hierdoor is deze methode niet gevoelig genoeg om tumoren op te sporen, zeker niet in een vroeg stadium. Op het moment dat er een afwijking wordt gevonden, kan dit bijvoorbeeld ook een ontsteking zijn en geen (beginstadium van) kanker. Dit kan onnodig ongerustheid veroorzaken. Informatie hierover staat ook op de website van KWF en Borstkanker Vereniging Nederland.
Thermografie wordt niet vergoed door verzekeringsmaatschappijen. Ook niet in het kader van het bevolkingsonderzoek. De kosten van het onderzoek komen voor eigen rekening. In het bevolkingsonderzoek borstkanker wordt alleen gebruik gemaakt van de beste methode om te screenen op borstkanker. Dit is erg belangrijk omdat het bevolkingsonderzoek wordt aangeboden aan een doelgroep ‘gezonde’ vrouwen. We willen zo veel mogelijk onnodige ongerustheid voorkomen. Tot op dit moment is de mammografie de beste manier om een grote groep vrouwen te onderzoeken op borstkanker (Gezondheidsraad, 2014).
Er wordt wel veel onderzoek gedaan naar andere methodes. Bijvoorbeeld naar mogelijk minder pijnlijke manieren om borstkanker te ontdekken. Als de resultaten van deze onderzoeken bekend zijn, zullen we dit via de website laten weten.
Ik heb een borstprothese. Kan ik aan het onderzoek meedoen?
Ja, u kunt meedoen aan het onderzoek. Wel adviseren we u om een wachttijd van 6 maanden na plaatsing aan te houden, omdat de plek nog gevoelig kan zijn. Overigens is de wachttijd van 6 maanden een dringend advies, maar geen verplichting. Zeg wel tegen de laborant die de borstfoto’s maakt dat u een prothese heeft.
PIP-implantaten hebben een grotere kans op scheuren, lekken en ‘zweten’ dan andere implantaten. Het is verstandig uw PIP-implantaten hierop te laten controleren voordat u deelneemt aan het bevolkingsonderzoek. Meer Informatie over scheuring en verwijdering van PIP-implantaten vindt u op de website van het IGZ.
Klik hier voor meer informatie over prothesen en het borstonderzoek op de website van het RIVM.
Ik heb een implantaat. Mag ik meedoen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker?
Dat ligt eraan welk implantaat het is. Bij onderstaande implantaten kunt u gewoon meedoen. Geef dit aan op het formulier op de achterkant van de uitnodiging (vraag 5) en meldt het bij de laborant. Die kan er dan rekening mee houden bij het samendrukken van uw borst. U kunt tijdens het onderzoek zelf aangeven als het samendrukken te veel pijn doet. LET OP: we voeren het onderzoek pas 6 maanden na plaatsing uit, omdat de plek nog gevoelig kan zijn.
- ICD: geeft een schok om het normale hartritme te herstellen;
- S-ICD (Subcutane-ICD): onderhuidse ICD;
- Pacemaker: apparaatje dat ervoor zorgt dat het hart in het juiste ritme blijft kloppen;
- Hartritme monitor (reveal): registreert het hartritme;
- Port-a-cath: toedieningssysteem waarmee medicijnen, vloeistoffen en bloed in de bloedbaan worden gebracht;
- NVS (Nervus Vagus Stimulatie): soort pacemaker voor de hersenen;
- PICC: lijn in een ader;
- LVAD: steunhart/pompje diep in en om het hart.
Staat uw implantaat niet in deze lijst? Vraag dan uw specialist om advies.
Ik heb last van pijnlijke borsten. Kan ik aan het borstonderzoek meedoen?
Ja, u kunt meedoen aan het borstonderzoek. Zeg het wel tegen de laborant die de borstfoto’s maakt. Sommige vrouwen hebben zeer gevoelige borsten vlak voor of tijdens de menstruatie. Dan kan het soms beter zijn om de afspraak te verzetten.
Ik heb onlangs een bypass-operatie ondergaan. Kan ik aan het onderzoek meedoen?
Ja, dat kan. Wel adviseren we u om een wachttijd van 6 maanden na de operatie aan te houden, omdat de plek nog gevoelig kan zijn. Overigens is de wachttijd van 6 maanden een dringend advies, maar geen verplichting. Het is in elk geval belangrijk dat de wond goed genezen is, anders is het onderzoek te pijnlijk. Het is wel goed uw operatie te melden bij de laborant.
Ik ben rolstoelafhankelijk/ik kan niet goed (trap)lopen/ik kan niet goed staan. Kan ik wel aan het borstonderzoek meedoen?
Ja, dat kan. Neem wel even contact op met onze informatielijn. Dan maken we een aparte afspraak voor u.
Ik gebruik zinkzalf op mijn borsten. Kan ik aan het borstonderzoek meedoen?
Gebruikt u zinkzalf op uw borsten en heeft u een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek borstkanker ontvangen? Dan vragen we u om - zo mogelijk - 2 à 3 weken te stoppen met het gebruik van zinkzalf totdat u heeft deelgenomen aan het onderzoek. Wij adviseren u om deze weken na het douchen de plek waar het om gaat goed schoon te wrijven. Als er geen wondjes zitten op de eerder met zinkzalf ingesmeerde plek, zou u de zinkzalf kunnen vervangen door maïzena (let op: als poeder gebruiken).
De DENSE-studie onderzoekt vrouwen met heel dicht borstweefsel (dense borsten). Waar vind ik meer informatie?
De DENSE studie onderzoekt vrouwen met heel dicht borstweefsel (dense aanvullende MRI screening bij vrouwen met hoge borstdensiteit borsten). Deze vrouwen hebben ongeveer twee keer zoveel kans op borstkanker als de ‘gemiddelde’ Nederlandse vrouw. Door de dichtheid van het borstweefsel kun je met een röntgenfoto (die gebruikt wordt in het bevolkingsonderzoek borstkanker) afwijkingen in de borsten minder goed zien. In de DENSE studie is onderzocht of dit met MRI magnetic resonance imaging -onderzoek (een serie foto’s door middel van een sterk magnetisch veld) beter gaat. Wilt u meer weten over de DENSE-studie, kijk dan op de website van het RIVM.
Ik las het artikel ‘Pijnlijk pletten voorbij: LUMC start met comfortabeler borstonderzoek’. Kan deze methode ook worden toegepast in het bevolkingsonderzoek borstkanker?
Mammografie is in het bevolkingsonderzoek borstkanker op dit moment de beste methode om te screenen op borstkanker. Dit is erg belangrijk, omdat het bevolkingsonderzoek wordt aangeboden aan een doelgroep ‘gezonde’ vrouwen. We willen zo veel mogelijk onnodige ongerustheid voorkomen en zoveel mogelijk terecht doorverwijzen. De Gezondheidsraad geeft aan dat tot op dit moment de mammografie de beste manier is om een grote groep vrouwen te onderzoeken op borstkanker.
Waarom wordt binnen het bevolkingsonderzoek mammografie gebruikt?
In het bevolkingsonderzoek borstkanker wordt alleen gebruik gemaakt van de beste methode om te screenen op borstkanker. Dit is erg belangrijk, omdat het bevolkingsonderzoek wordt aangeboden aan een doelgroep ‘gezonde’ vrouwen. We willen zo veel mogelijk onnodige ongerustheid voorkomen en zoveel mogelijk vrouwen terecht doorverwijzen naar het ziekenhuis. Tot op dit moment is de mammografie volgens de Gezondheidsraad de beste manier om een grote groep vrouwen te onderzoeken op borstkanker (Gezondheidsraad, 2014). Er wordt wel veel onderzoek gedaan naar andere methodes. Bijvoorbeeld naar mogelijk minder pijnlijke manieren om borstkanker te ontdekken.
Kan ik voor een mammogram dan binnenkort niet beter naar het ziekenhuis waar deze nieuwe methode gebruikt gaat worden?
Nee, het bevolkingsonderzoek borstkanker vindt niet plaats in het ziekenhuis. Alleen als er een afwijking wordt gevonden in het bevolkingsonderzoek, wordt u voor eventueel vervolgonderzoek naar het ziekenhuis verwezen.
Is de methode die het LUMC beschrijft nu geschikt voor het bevolkingsonderzoek?
Nee. Voordat bekend is of de CT-scan van de borst daar geschikt voor is, moet nog veel onderzoek gebeuren. Daarnaast duurt het nu lang voordat de methode de data levert om te kunnen beoordelen wat ermee gevonden wordt. Mede daarom verwacht men kunstmatige intelligentie te moeten ontwikkelen om dit proces te versnellen. Al deze onderzoeksvragen zullen nog veel tijd in beslag nemen. Daarna zou de methode dan nog in de setting van het bevolkingsonderzoek moeten plaatsvinden. Dat is nog heel iets anders, dan alleen bij vrouwen die nu op geleide van klachten aan hun borst naar het ziekenhuis zijn verwezen voor nader onderzoek. Zoals het LUMC zelf in haar bericht ook aangeeft is er nog veel te onderzoeken om te weten voor welke vrouwen en voor welke vraagstellingen de methode geschikt zal zijn.
Waarom duurt het lang voordat nieuwe ontwikkelingen terugkomen in het bevolkingsonderzoek borstkanker?
Grote zorgvuldigheid is van belang om nieuwe ontwikkelingen veilig, verantwoord en landelijk op een gelijke manier in te voeren. Zeker ook omdat het bevolkingsonderzoek borstkanker plaatsvindt bij vrouwen die merendeels gezond zijn. De hoeveelheid röntgenstraling die wordt toegepast moet dan bijvoorbeeld heel laag zijn. Deze maximale veiligheid kunnen we alleen garanderen met goed onderzoek voordat een nieuwe methode wordt ingevoerd. Ook moet zeker zijn dat de methode even goed voldoet en evenveel (of meer) kankers opspoort dan met de huidige mammografie.